دایرۀ ادبی حصار شادمان

حصار، وادی حصار یا ملک حصار شادمان، سرزمین پر از فیض و دیار تاریخی تاجیکستان است. این ناحیه همچون مرکز سیاسی، اداری و فرهنگی در طول تاریخ در حیات مردمان ماوراءالنهر نقش کلیدی ایفا کرده است. در این مقاله که با هدف بررسی دایرۀ ادبی حصار شادمان به نگارش درآمده، پیوند حیات ادبی این سرزمین با ادبیات و فرهنگ تاجیکستان و نیز ارتباط آن با ادبیات تمام فارسی‌زبانان مورد توجه قرار گرفته است. دایرۀ ادبی حصار شادمان به‌موازات بنیاد ادبیات نوین تاجیک، از همان دوران دولت‌داری طاهریان، سامانیان و چغانیان آغاز یافته است. ادبیات در حصار شادمان در عصرهای بعدی نیز ترقی و تکامل داشته است. متأسفانه در عصرهای ۱۱-۱۴ میلای بسیاری از نوشته‌های ادیبان این سرزمین به باد فنا رفته‌اند. اما دربارۀ اهل ادب حصار در عصرهای ۱۵-۱۶ میلادی به برکت وجود منابعی چون بدایع‌الوقایع، مجالس‌النفایس و... معلومات نسبتاً بیشتری به‌دست اهل ادب رسیده و چنان‌که معلوم است، دایرۀ ادبی حصار پیش از عصر پانزدهم روبه توسعه نهاده بوده است. در عصر شانزدهم ذکر نام خواندمیر مؤلف روضه‌الصفا، به‌عنوان یکی از نمایندگان دایرۀ ادبی حصار، باعث سربلندی مردم این ناحیه است. نوایی نیز در مجالس‌النفایس دربارۀ شاعران حصاری‌الاصل معلومات ارزنده داده است. دایرۀ ادبی حصار شادمان بعد از قرن پانزدهم با تمام گرایش‌ها و جریان‌های ادبیات فارسی پیوند ناگسستنی دارد. در عصرهای ۱۷-۲۰ میلادی شاعران حصاری‌الاصل زیادی چون میرزاحسرت، پری، ارثی، جذبی و... به خلق اثر پرداخته‌اند که این حاکی از جایگاه سزاوار شاعران حصاری در این دوره است. در دوران شوروی نیز حضور شخصیت‌های ادبی نواحی گوناگون ازجمله وادی حصار در شهر دوشنبه، سبب ایجاد محافل ادبی شد. پس از استقلال تاجیکستان دایرۀ ادبی حصار مجدداً احیا شد و نویسندگان زیادی چون هدایت‌الله رحمانی، سلطان‌مراد آدینه و... به فعالیت در این دایرۀ ادبی مشغول شدند.